Przejdź do zawartości

Iwan Dzierżynski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Iwan Dzierżynski
Imię i nazwisko

Iwan Iwanowicz Dzierżynski

Data i miejsce urodzenia

9 kwietnia 1909
Tambow

Pochodzenie

rosyjskie

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 1978
Leningrad

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Odznaczenia
Nagroda Stalinowska

Iwan Iwanowicz Dzierżynski, ros. Иван Иванович Дзержи́нский (ur. 27 marca?/9 kwietnia 1909 w Tambowie[1], zm. 18 stycznia 1978 w Leningradzie[2][3][4]) – radziecki kompozytor.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Uczył się w Moskwie gry na fortepianie u Bolesława Jaworskiego w I Technikum Muzycznym (1925–1929) oraz kompozycji u Michaiła Gniesina w Szkole Muzycznej im. Gniesinych (1929–1930)[2][3]. Później kształcił się w Leningradzie u Gawriiła Popowa i Piotra Riazanowa w Centralnym Technikum Muzycznym (1930–1932) oraz Borisa Asafjewa w Konserwatorium Leningradzkim[2][3]. Od 1936 roku członek Związku Kompozytorów ZSRR, od 1948 roku zasiadał w jego komitecie centralnym[2][3]. W 1950 roku otrzymał Nagrodę Stalinowską[1].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Młodzieńcze utwory Dzierżynskiego nawiązywały stylistycznie do muzyki Griega, Rachmaninowa i wczesnego Ravela, później uległ wpływom twórczości Szostakowicza[3]. Skupił się głównie na twórczości operowej, będąc twórcą popularnej opery radzieckiej, prostej w odbiorze i skierowanej do masowego odbiorcy, podejmującej tematykę rewolucyjną i pierwszych lat istnienia władzy radzieckiej[1]. Do chórów operowych wprowadzał cytaty z pieśni rewolucyjnych i żołnierskich oraz śpiewów ludowych[1]. Szczególną popularność, choć ze względów pozamuzycznych, przyniosła mu oparta na powieści Michaiła Szołochowa opera Tichij Don, wystawiona po raz pierwszy w Leningradzie w październiku 1935 roku[2][3][5]. Wykazującą braki oryginalną partyturę Dzierżynskiego, pierwotnie odrzuconą przez jury w konkursie kompozytorskim zorganizowanym przez Teatr Bolszoj i gazetę Komsomolskaja prawda, poprawiał Dmitrij Szostakowicz[4]. Dzieło to spotkało się z uznaniem Józefa Stalina, który po moskiewskiej premierze w styczniu 1936 roku uznał je za wzorcową operę socrealistyczną[2][3][4][5]. Tylko do maja 1938 roku opera została wystawiona na scenach 200 razy[3].

Braki warsztatowe Dzierżynskiego spowodowały powtarzalność jego kolejnych utworów[2], a żadna z oper napisanych po Tichim Donie nie powtórzyła jej sukcesu[3].

Ważniejsze kompozycje

[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • 2 poematy symfoniczne (Powiest′ o partizanie 1934, Jermak 1949)
  • 3 koncerty fortepianowe (1932, 1934, 1945)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • 3 ody na baryton i orkiestrę: Petersburg, Piotrograd, Leningrad (1953), przeredagowane w formie oratorium pt. Leningrad (1959)

Opery

  • Tichij Don (1932–1934)
  • Podniataja celina (1937)
  • Wołoczajewskije dni (1939)
  • Krow′ naroda (1942)
  • Nadieżda Swietłowa (1943)
  • Kniaź-oziero (1947)
  • Daleko ot Moskwy (1954)
  • Groza (1940–1955)
  • Sud’ba czełowieka (1961)
  • Grigorij Melechow (1967)
  • Putiłowcy (1969)

Komedie muzyczne

  • Zielonyj cech (1932)
  • W zimniuju nocz (1947)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984, s. 512. ISBN 83-224-0223-6.
  2. a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 972. ISBN 0-02-865527-3.
  3. a b c d e f g h i The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 236. ISBN 0-674-37299-9.
  4. a b c John Warrack, Ewan West: The Concise Oxford Dictionary of Opera. Oxford: Oxford University Press, 1996, s. 143. ISBN 0-19-280028-0.
  5. a b Daniel Jaffé: Historical Dictionary of Russian Music. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 111–112. ISBN 978-0-8108-5311-9.